Futbol u Azteków, czyli start nowego sezonu w Meksyku

W nocy z piątku na sobotę rozgrywki wznowi meksykańska liga MX. Sezon 2015/16 będzie 69. profesjonalnym sezonem w historii. Na meksykańskich boiskach biegać będą między innymi André-Pierre’a Gignac i Wálter Gargano. Postanowiliśmy nieco przybliżyć Wam rozgrywki w jednej z najlepszych lig na Kontynencie Południowoamerykańskim.

Historia

Futbol w Meksyku pojawił się pod koniec XIX wieku. Pomysł zorganizowania pierwszej ligi piłkarskiej w tym kraju zrodził się już w 1901 roku, a rok później (19 października) rozegrano pierwsze spotkania w ramach amatorskiej ligi Meksyku – Primera Fuerza.

W 1919 roku w rozgrywkach Primera Fuerza na dwa lata nastąpił rozłam. Ligę  podzielono na hiszpańskich emigrantów, którzy swoje mecze rozgrywali w ramach Liga Nacional i  zwolenników monarchii grających w Liga Mexicana. Dwa lata później z okazji 100-letniej rocznicy uzyskania niepodległości rozegrano wspólne  Campeonato del Centenario (Mistrzostwa Stulecia). W 1922 roku istniejące równolegle rozgrywki Liga Nacional i Liga Mexicana utowrzyły Liga Mayor, będącą kontynuatorem tradycji Primera Fuerza.

W 1923 roku swoje spotkania zaczęła rozgrywać nowo powstała piłkarska reprezentacja Meksyku, złożona głównie z graczy Clubu América, czyli  jedynego w pełni meksykańskiego zespołu w stolicy.

W 1970 roku Meksykowi przydzielono organizację piłkarskich Mistrzostw Świata. Od tego roku również po raz pierwszy zastosowano fazę play-off, znaną potocznie pod nazwą „Liguilla„, dzięki czemu Primera División stała się rozgrywkami o charakterze ligowo–pucharowym. Tym samym od 1970 roku aż do dnia dzisiejszego mistrzem Meksyku nie zostaje drużyna z największą liczbą punktów, lecz zwycięzca dwumeczu finałowego fazy play-off, do której kwalifikuje się osiem najlepszych klubów sezonu regularnego.

W 1986 roku po raz drugi zorganizowano w Meksyku MŚ. Ranga ligi na kontynencie wzrastała, a w klubach coraz częściej pojawiali się piłkarze z Argentyny, Urugwaju, Chile, Paragwaju czy Kolumbii.

W 1996 ligę zreformowano na wzór argentyńskiej Primera División. Zamiast rocznych sezonów są rozgrywane krótkie, półroczne sezony – jesienny i wiosenny. W latach 1996–2002 turnieje te nazywały się odpowiednio Invierno i Verano, zaś od 2002  Apertura i Clausura.

Od Apertury 2013, podpisano umowę sponsorską z bankiem BBVA Bancomer i Liga MX przemianowana została na rynku jako Liga MX Bancomer.

Pierwszym klubem, który zdołał w takim formacie rozgrywek obronić tytuł mistrzowski, był Pumas UNAM, który w 2004 roku został mistrzem Meksyku zarówno w sezonie Clausura, jak i Apertura. Dwa razy z rzędu zwyciężył rózwnież Club Leon wygrywając Aperturę 2013 i Clausurę 2014.

Poprzedni sezon

Obrońcą tytułu jest Santos Laguna, który po raz piąty okazał się najlepszy w kraju (Clausura 2015).

Aperturę 2014 wygrał natomiast Club America. Zespół z Mexico City z 12. mistrzostwami jest najbardziej utytułowaną drużyna w kraju. Na drugim miejscu jest CD Guadalajara (11 mistrzostw), następnie Toluca (10), Cruz Azul (8) i Club Leon (7).

W zeszłym sezonie z najwyższym szczeblem rozgrywek pożegnał się Universidad Guadalajara, którego w obecnych rozgrywkach zastąpi w obecnych rozgrywkach mistrz Clausura Ascenso MX – Dorados Sinaloa. Piłkarze z Culiacán wywalczyli awans po pokonaniu w play-offach mistrza Apertury Necaxę (1:1 i 2:0).

Inne rozgrywki krajowe

Copa MX 
Pierwszy Puchar Meksyku rozegrano w 1907 roku. Do 1943 roku turniej miał charakter amatorski. Były to pierwsze rozgrywki, w których udziału nie brały wyłącznie bogacze z wielomilionowych aglomeracji. Początkowo turniej nazywany był Copa Tower (1907-1919), następnie Copa Eliminatoria (1919-1932) i Copa México (1932-1997). Od 1950 roku w rozgrywkach biorą udział również drużyny drugoligowe. W 1997 roku rozgrywki o Puchar Meksyku zostały zawieszone, a ponownie wystartowały w 2012 roku zmieniając nazwę na  Copa MX.

Obecnie Puchar rozgrywany jest w każdej części sezonu, czyli w Aperturze (28 drużyn) i Clausurze (24 drużyny).
W jesiennym turnieju występuje 14 drużyn Primera Division (nie grają uczestnicy Ligi Mistrzów CONCACAF) oraz 13 najlepszych z poprzedniego sezonu z drugiej ligi. Stawkę uzupełnia spadkowicz z poprzedniego sezonu Primera Division. Drużyny zostają podzielone na siedem czterozespołowych grup. Do fazy pucharowej awansują zwycięzcy grup i najlepsza drużyna z 2. miejsca.
W turnieju wiosennym 11 zespołów pierwszoligowych nie grających w międzynarodowych turniejach, zagra u boku 13 zespołów Ascenso MX. Drużyny zostaną podzielone na sześć czterozespołowych grup, a awans do ćwierćfinału uzyskają zwycięzcy grup oraz dwie najlepsze drużyny z drugiego miejsca.

Najbardziej utytułowaną drużyną w historii Copa Mexico jest Asturias, która triumfowała ośmiokrotnie w czasach, gdy rozgrywki nie były jeszcze profesjonalne. Najbardziej utytułowaną drużyną ery profesjonalnej są América, León i Puebla, które jak dotąd triumfowały pięciokrotnie.

Campeón de Campeones
W latach 1942-1995 rozgrywano w Meksyku spotkanie pomiędzy drużyną która zwyciężyła w rozgrywkach ligowych Primera División i drużyną, która zdobyła Copa Mexico. Od 2001 roku rozgrywki zmieniono na rywalizację pomiędzy mistrzami Apertury i Clausury. Zespół, który wygra oba turnieje tytuł otrzymuje od razu, a wyczyn taki zwie się Campeonísimo.

W historii taki tytuł przyznano pięć razy – Club León (Mistrzostwo i Puchar 1948/49), Cruz Azul (Mistrzostwo i Puchar 1968/69), CD Guadalajara (Mistrzostwo i Puchar 1969/70), Puebla (Mistrzostwo i Puchar 1989/90) i Necaxa (Mistrzostwo i Puchar 1994/95). Najwięcej tytułów Campeón de Campeones ma zespół Chivas Guadalajara – 7. Na drugim miejscu ex aequo jest Club Leon i America – po 5.

Super Copa MX
To dwa spotkania rozgrywane corocznie od 2014 roku pomiędzy triumfatorami pucharu Meksyku z sezonu jesiennego (Apertura) i wiosennego (Clausura). oprócz Zwycięzca, oprócz trofeum, kwalifikuje się również do rozgrywek Copa Libertadores.

W pierwszej edycji Monarcas Morelia (zdobywca Copa MX w sezonie Apertura 2013) pokonał w dwumeczu Tigres UANL (zdobywcę Copa MX w sezonie Clausura 2014) łącznym wynikiem 5:4 (4:1 i 1:3), kwalifikując się do rundy wstępnej Copa Libertadores 2015.

Puchar Apertury 2014 zdobył Santos Laguna, ale z racji iż uzyskał również awans do Ligi Mistrzów CONCACAF 2015/2016, nie mógłby wziąć udziału równocześnie w Copa Libertadores 2016. W takiej sytuacji w maju 2015 ogłoszono, że do Pucharu Wyzwolicieli automatycznie dostanie się Puebla FC – zdobywca Pucharu w sezonie (Clausura 2015). Na potrzeby telewizji rozegrano mecz pomiędzy Pueblą, a triumfatorem ostatniej edycji  Supercopa Monarcas Morelia. W odróżnieniu od poprzedniej edycji zamiast dwóch spotkań, rozegrano jedne na neutralnym terenie, którym był Stadion Toyoty w Frisco  (Texas). Lepsza okazał się Puebla FC, która zwyciężyła po golu Kolumbijczyka – Luisa Gabriela Reya.

Puchary międzynarodowe

Mimo, iż bardziej prestiżowe są rozgrywki Puchar Wyzwolicieli Ameryki pod egidą CONMEBOL, mistrz Meksyku startuje w rozgrywkach Ligi Mistrzów swojej macierzystej organizacji, czyli CONCACAF.

Start w Copa Libertadores przypada dwóm najlepszym drużyną ze stawki ligowej, które nie biorą udziału w rozgrywkach CONCACAF oraz zwycięzcy krajowego Superpucharu.

W Lidze Mistrzów CONCACAF w tym sezonie Meksyk reprezentować będą mistrz i wicemistrz Apertura 2014 – América i UANL Tigres oraz mistrz i wicemistrz Clausura 2015  – Santos Laguna i Querétaro. Tym samym te drużyny na pewno nie wystąpią w przyszłorocznej edycji Copa Libertadores.

Spadki i awanse

W każdym roku liga stanowi te same osiemnaście drużyn (przed 1996 rokiem rozrywany był jeden turniej w roku). Spada jeden zespół, który będzie miał najmniejszą średnią punktów na mecz w ciągu ostatnich trzech lat (System ten jest określany jest  jako Porcentaje).

Do Primera División México co roku awansuje drużyna, która zwyciężyła w decydującym dwumeczu – pomiędzy triumfatorem Apertury, a Clausury.

Klasyki

Clásico Nacional
To pojedynki pomiędzy najbardziej utytułowanymi zespołami w kraju, czyli Clubu América, a Chivas Guadalajara nazywane też Clasico de Clásicos, bądź El super Clásico. Pierwsza rywalizacja miała miejsce 1 sierpnia 1943, a lepszym bilansem zwycięstw może pochwalić się na ten moment klub ze stolicy. Oba zespoły jako jedyne występują w lidze nieprzerwanie od początku jej istnienia.
NASTĘPNY MECZ: 27/09/15 América vs. Guadalajara

Clasico Regiomontano
Najważniejsze spotkanie po Clásico Nacional to derby stanu Nuevo León pomiędzy Monterrey, a Tigres. UANL ma siedzibę w San Nicolás de los Garza (mieście znajdującym się w obszarze metropolitalnym w Monterrey). Do tej pory rozegrano 104. pojedynki pomiędzy obiema drużynami. Warto zaznaczyć, że jako pierwszy bramki dla jednych i drugich strzelał Luis „El Matador” Hernandez. Natomiast pierwszym obcokrajowcem, który powtórzył wyczyn 85-krotnego reprezentanta Meksyku był Urugwajczyk Sebastián „El Loco” Abreu.
NASTĘPNY MECZ: 20 września Tigres UANL – Monterrey, godz. 2:00

Clasico Tapatio (Derby Guadalachary) 
Gorące starcie pomiędzy drużynami CD Guadalajara (najczęściej określany poprzez swój przydomek, jako Chivas Guadalajara) i Atlasem to najstarsza derbowa rywalizacja w Meksyku mająca swój początek już w 1916 roku. To również walka klas. Za Chivas kciuki ściskają klasy średnie miasta, zaś Atlasowi kibicują głównie klasy wyższej (głownie ze względu na fakt, że założyciel klubu pochodził z zamożnej rodzin).
NASTĘPNY MECZ: 24 października Atlas vs. Guadalajara, godz. 3:30

Clasico Capitalino 
To z kolei rywalizacja pomiędzy dwoma z trzech zespołów (trzecim jest Cruz Azul), które reprezentują Mexico City i obszar metropolitalny w Primera Division, a mianowicie Clubem America i UNAM. W Meksyku mecz jest postrzegany jako rywalizacja  bogatych (Club America) z inteligencją (UNAM), reprezentującą Narodowy Uniwersytet Autonomiczny w Meksyku. Mecz jest ten szczególnie ważny dla fanów Los Pumas, którzy uznają Los Millonetas jako ich głównego rywala. Dla fanów Clubu America najważniejsza jest jednak konfrontacja z Chivas.
NASTĘPNY MECZ: 21 listopada América vs. Pumas UNAM, godz. 0:00

Clasico Joven 
Kolejne derby stolicy. Tym razem pomiędzy América i Cruz Azul (choć klub pochodzi pierwotnie z Jasso w stanie Hidalgo). Inauguracyjne rywalizacje starcie odbyło się 30 sierpnia 1964 roku na Estadio 10 de Diciembre, które 2:1 wygrała América. Spotkania rangi nabrały dopiero w 1972, kiedy obie drużyny spotkały się ze sobą w finale sezonu 1971/72, w którym „Cementeros” łatwo pokonali Américę 4:1.
NASTĘPNY MECZ: 29 sierpnia Cruz Azul vs. America, godz. 0:00

Gwiazdy

Liga meksykańska to świetne miejsce dla piłkarzy z obu Ameryk na promocję. Latem zeszłego roku za 15 mln Pachucę na West Ham zamienił Enner Valencia, co jest najdroższym transferem w lidze meksykańskiej. Na drugim miejscu (11,7 mln) wśród najdroższych jest zakontraktowanie w lipcu 2013 roku przez katarski El-Jaish nie żyjącego już Christiana Beníteza (zmarł nazajutrz po swoim debiucie w Katarze). Na ostatnim miejscu podium znajduje się transfer Raúla Jiméneza, który w tamtym roku zamienił Club America na Atletico Madryt (10,5 mln ). Najdroższym transferem wewnątrz ligi jest przejście za (9 mln euro) Carlosa Darwina Quintero z Santosu Laguna do Club America. Tego lata tematem nr 1 w Meksyku był transfer Jürgena Damma z Pachuca do Tigres (za 8,85 mlm). W ostatnich latach ligę MX na Europę zamieniali tacy zawodnicy jak Jackson Martínez (Chiapas na FC Porto), Héctor Herrera (Pachucę na FC Porto), czy Dorlan Pabón (Monterrey na Valencię).

W tym sezonie trendy trochę się zmieniły i kluby meksykańskie zamiast sprzedawać kupiły kliku ciekawych graczy.

Na boiskach ligi MX będzie można zobaczyć m.in. króla strzelców Ligue 1 – André-Pierre’a Gignaca, który mimo ofert m.in. z Anglii wybrał grę w Meksyku (transfer bezgotówkowy). Do Monterrey za 1,5 mln trafił były gracz Napoli – Wálter Gargano. Liga wzbogaciła się również o dwóch Argentyńczyków – Fernando Belluschiego (za 5 mln euro zamienił Bursaspor na Cruz Azul) oraz Rogelio Funes Moriego (kupiony przez Monterrey z Benfiki za 3,6 mln). Nigeryjczyk Ikechukwu Uche zamienił natomiast Villarreal na Tigres (za 3,5 mln), a Inter Mediolan sprzedał wychowanka Boca Juniors Rubéna Botta do Pachuci za 2,7 mln.

_{Wszystkie kwoty podane są w euro.}