Na początku był chaos, czyli podróż do źródeł futbolu. Część 3: The Football Association

26 października 1863 roku w londyńskiej Freemasons’ Tavern przedstawiciele jedenastu szkół i klubów piłkarskich spotkali się, aby przedyskutować ustalenie wspólnych reguł gry w piłkę nożną. Potrzeba było aż pięciu posiedzeń i całej serii burzliwych debat, by w końcu wypracować kompromis i uchwalić jednolite przepisy. To jednak tylko początek trudnej drogi, jaką angielska Football Association musiała przebyć, by w końcu zjednać sobie wszystkie kluby piłkarskie i osiągnąć dominującą pozycję w kraju.

Spotkanie przedstawicieli londyńskich drużyn zaaranżował Ebenezer Cobb Morley, założyciel i kapitan Barnes FC. Dziś mało kto pamięta o człowieku, którego z czystym sumieniem nazwać można ojcem nowoczesnego futbolu. Prawnik z zawodu, Morley był utalentowanym piłkarzem, często wyróżnianym w raportach meczowych. Nieco starszy od swoich kolegów, był kapitanem Barnes FC jeszcze długo po trzydziestce. To właśnie Morley był autorem szkicu przepisów, wokół którego toczyły się debaty w londyńskiej Freemasons’ Tavern, a następnie został wybrany pierwszym sekretarzem nowopowstałej Football Association. W późniejszych latach miał zaszczyt reprezentować Londyn w pierwszym międzyfederacyjnym meczu z Sheffield FC, a w 1867 roku został wybrany prezesem FA. Funkcję tą pełnił przez siedem lat. Morley zmarł w 1924 roku w wieku 94 lat. Pochowany został na zamkniętym dziś cmentarzu w Barnes. Ciało ojca Football Association spoczywa w nieoznaczonym grobie, a dotychczasowe próby ufundowania pamiątkowego pomnika nie powiodły się.

Na spotkaniu w Freemasons’ Tavern obecni byli wysłannicy Barnes FC, Blackheath, Blackheath Proprietary School, Civil Service (War Office) FC, Crusaders, Crystal Palace (zał. w 1861), Kensington School, Forest FC, NN Club, Perceval House i Surbiton FC. Uchwalenie wpólnych przepisów okazało się zadaniem dość karkołomnym, a kością niezgody stały się dwa elementy dziewiętnastowiecznego futbolu, wokół których przedstawiciele klubów stoczyli zażarte, trwające kilka tygodni dyskusje.

Pierwszym punktem spornym okazała się być kwestia biegnięcia z piłką w rękach. Część drużyn grających według zasad szkoły z Rugby uważała niesienie futbolówki za naturalną, nieodłączną część gry. Jednak większość obecnych na spotkaniu osób była zgodna i ostatecznie bieganie z piłką w dłoniach zostało zabronione, choć złapanie jej i natychmiastowe wykopnięcie wciąż uznawano za dozwolone.

Drugą sprawą wokół której toczyły się dyskusje była kwestia tzw. hackingu, czylizatrzymywania będącego przy piłce przeciwnika za pomocą kopnięcia w piszczel oraz podcinania i przytrzymywania. Choć i tutaj większość zgromadzonych zgadzała się, że praktyk tych należy zakazać, przedstawiciele niektórych klubów uważali kopanie przeciwnika za ważny element gry. Reprezentujący Blackheath F.M. Campbell, który został wybrany pierwszym skarbnikiem FA, twierdził, że zatrzymywanie zawodników drużyny przeciwnej za pomocą kopniaków i podstawiania nóg za nieodłczny element piłki nożnej. Jeżeli zabronimy hackingu odbierzemy futbolowi element odwagi, waleczności – mówił. Gwarantuję wam, że wtedy będę mógł przywieźć tutaj grupę Francuzów, którzy ograją was po tygodniu treningu. Jak widać zdaniem niektórych dziewiętnastowiecznych działaczy sport miał być brutalny i bolesny. Bez tych elementów gra sprowadzałaby się tylko do umiejętności technicznych, które mógł opanować byle obcokrajowiec. Kapitan Blackheath na tyle poważnie podchodził do kwestii hackingu, że kiedy FA podjęła decyzję o zabronieniu tego typu zagrań, jego drużyna, wraz z kilkoma innymi opuściła szeregi związku. Kilka lat później członkowie Blackheath wraz z przedstawicielami innych klubów założyli Football Rugby Union.

Członkowie nowopowstałej Football Association zdołali dojść do porozumienia i wieczorem 8 grudnia 1863 roku zakończyli debatę nad przepisami, które, jako Laws of the Game, zostały opublikowane na łamach „Bell’s Life in London”. Przepisy regulowały między innymi wymiary boiska piłkarskiego (maksymalnie 100 na 200 jardów) i bramek (dwa słupki ustawione w odległości 8 jardów od siebie, bez poprzeczki). Według oryginalnych reguł FA gola zdobywało się przez kopnięcie piłki między słupki bramki, przy czym futbolówka w momencie przekraczania linii bramkowej mogła znajdować się na dowolnej wysokości. Laws of the Game zawierały także wersję przepisu o pozycji spalonej, według której linię „spalonego” wyznaczała piłka.

Pierwszym prezesem nowopowstałego związku piłkarskiego został wybrany Arthur Pember, kapitan NN (No Names) Club. Postać nietuzinkowa, człowiek, którego kariera zawodowa poza futbolem okazała się być równie ważna, jak jego udział w utworzeniu FA. Po zakończeniu pracy na rzecz Football Association w 1867 roku, Pember wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował jako dziennikarz śledczy dla „New York Times”. Często, udając włóczęgę, szukał tematów na nowojorskich ulicach. Zatrudniał się także w kopalniach, więzieniach, czy cyrkach, by następnie opisywać panujące tam warunki pracy. Znany był także ze śledztw dziennikarskich, które obnażały nieuczciwość władz Nowego Jorku. Po opuszczeniu Wysp Brytyjskich Arthur Pember nigdy nie wrócił do gry w piłkę. Zmarł w Północnej Dakocie w maju 1886 roku.

Konflikt, który wybuchł wokół niektórych przepisów doprowadził do tego, że kilka klubów opuściło szeregi Football Association. Ostatecznie w grudniu 1863 roku w skład „londyńskiej” FA weszło dziewięć klubów: Barnes FC, Civil Service (War Office) FC, Crystal Palace (1861), Forest FC, Forest School, NN Club, Royal Engineers, Sheffield FC i Uppingham School. Wszystkie kluby zgodziły się na płacenie rocznej składki członkowskiej w wysokości jednego funta i jednego szylinga.

Początkowo „londyńska” FA nie mogła pochwalić się zbyt dużymi sukcesami organizacyjnymi, a liczba członków związku przez lata oscylowała wokół dziesięciu. W momencie powstania sheffieldzkiej FA (w 1867 roku) w skład Football Association wchodziła zaledwie dziesiątka klubów, z których tylko trzy regularnie rozgrywały mecze według przepisów zawartych w Laws of the Game. Przełom przyniosło dopiero stworzenie rozgrywek FA Cup.

Pomysłodawcą utworzenia rozgrywek pucharowych był Charles William Alcock, jeden z pierwszych wielkich piłkarzy, a przy tym niesamowicie utalentowany administrator, który zasłynął także ze zorganizowania pierwszych meczów międzynarodowych pomiędzy Anglią i Szkocją. Alcock – założyciel Forest FC – zaproponował stworzenie rozgrywek, w których mogłyby wziąć udział wszystkie kluby należące do związku. Pierwsze rozgrywki przeprowadzono w 1871 roku. W turnieju wystąpiło piętnaście drużyn. Finał, który rozegrano na londyńskim The Oval, obejrzało około 2000 widzów (dla porównania finał sheffieldzkiego Youdan Cup, rozegranego cztery lata wcześniej zobaczyło rekordowe 3000 osób), a wygrała go drużyna Wanderers, której kapitanem był sam Charles William Alcock. Początkowo rozgrywki o Puchar Anglii nie cieszyły się wielką popularnością, jednak stopniowo do turnieju przystępowało coraz więcej drużyn. W drugiej edycji udział wzięło 16 klubów. W sezonie 1875/76 w FA Cup zagrały 32 drużyny, w 1879/80 już 54. W połowie lat osiemdziesiątych liczba klubów przekraczała już 100, Football Association zdominowała brytyjską piłkę, a rozgrywki o Puchar Anglii stały się najważniejszym futbolowym wydarzeniem świata.